Actieplan Verbetering Feitenonderzoek streeft naar meer gelijkwaardigheid

Met 21 acties wil het Actieplan Verbetering Feitenonderzoek in de Jeugdbeschermingsketen (2018 – 2021) tot betere onderbouwing van besluiten komen bij de Veilig Thuis organisaties, de Raad voor de Kinderbescherming en de Gecertificeerde Instellingen, waaronder SAVE Jeugdbescherming. Daarnaast moet er meer aandacht komen voor de beleving en betrokkenheid van ouders en kinderen.
We praten over de totstandkoming van het actieplan en hoe dit plan de samenwerking tussen cliënten en professionals verbetert met Paul Janssen (bestuurder) en Louella Rooijer (regiomanager en binnen Samen Veilig Midden-Nederland portefeuillehouder van het Actieplan Verbetering Feitenonderzoek).

Het Actieplan Verbetering Feitenonderzoek is in 2018 ontstaan als reactie op negatieve signalen vanuit cliënten over de manier waarop feiten worden verzameld in de jeugdbeschermingsketen. Louella: “Men ervaart ondersteuning vanuit jeugdbescherming vaak als zeer ingrijpend. Het gaat tenslotte om de opvoeding van je kind. Dan wil je je gehoord voelen en zien dat er gedegen onderzoek wordt gedaan. Zodat beslissingen die genomen worden goed en feitelijk kunnen worden onderbouwd. Professionals in de jeugdbeschermingsketen doen er alles aan om kwalitatief hoogstaand onderzoek te verrichten. Toch is het soms lastig om feiten en meningen goed van elkaar te scheiden. Zeker wanneer er twijfel en vermoedens bestaan over de (on)veiligheid van een kind. Cliënten erkennen de inzet van professionals, maar hebben aangegeven dat er volgens hen ruimte is om het feitenonderzoek te verbeteren. Daarom is het Actieplan Verbetering Feitenonderzoek ontwikkeld.”

Gedegen onderzoek doen
Het actieplan bestaat uit vier verschillende actielijnen (zie figuur 1). Elke actielijn bestaat uit een reeks aan acties die verschillende organisaties op landelijk, regionaal en organisatieniveau uitvoeren.  Vanuit Samen Veilig Midden-Nederland zijn zowel SAVE Jeugdbescherming als Veilig Thuis Utrecht bij het actieplan betrokken. “Het actieplan gaat in eerste instantie over gedegen onderzoek doen” aldus Louella. “Dat betekent dat je meningen van feiten scheidt. Het gaat ook over goed inzicht geven in dossiers en transparant zijn over wie je spreekt. Maar zeker ook over respectvol met elkaar omgaan. Bij het verbeteren van deze punten ligt de nadruk op de ervaring van de cliënt. We kijken grondig naar wat ouders en kinderen nodig hebben om zich gehoord, gezien en onderdeel van het proces te voelen.  We organiseren mede daarom diverse gespreksessies om samen met cliënten en ketenpartners in gesprek te gaan over rapportages en de manier waarop feitenonderzoek plaatsvindt. Er loopt een pilot rapporteren in één van de SAVE-regio’s en die pilot gaan wij samen met cliënten evalueren. Indien wenselijk kan dit bijvoorbeeld resulteren in een scholingsaanbod rapporteren voor alle medewerkers. Ook is in 2019 de STEM geïntroduceerd. Deze tool maakt de samenwerking tussen professional en cliënt bespreekbaar. Dat voegt heel concreet iets toe aan bejegening. Het maakt de cliënt mede verantwoordelijk voor het proces en het is een heel effectief middel om te luisteren naar de STEM van de cliënt.”

Gelijkwaardig
Een belangrijk onderdeel van het actieplan is het respectvol behandelen van ouders en kinderen. Ouders hebben aangegeven vanuit een zo gelijkwaardig mogelijke relatie mee te willen denken en werken aan oplossingen voor hun situatie. Hier ervaren zij nu niet voldoende ruimte voor. Het beter betrekken van ouders en kinderen bij het besluitvormingsproces en het proces als geheel is daarom een belangrijk onderdeel van het actieplan. Paul Janssen: “De jeugdbeschermingsketen is gecompliceerd en lastig uit te leggen. Dit kan de samenwerking bemoeilijken. Eén van de actiepunten is dan ook het vinden van de juiste middelen waarmee de professional eenvoudig aan cliënten uit kan leggen waar ze zich op dat moment in het proces bevinden, met wie ze allemaal te maken krijgen én welke rechten zij hebben. Om dergelijke gesprekken te ondersteunen zijn bijvoorbeeld praatplaten ontwikkeld, beschikbaar en geïmplementeerd. Ook worden professionals extra getraind in respectvolle bejegening.”

Aansluiten & ambities
Het Actieplan Verbetering Feitenonderzoek in de Jeugdbeschermingsketen loopt tot eind 2021 en maakt deel uit van het landelijke actieprogramma ‘Zorg voor de Jeugd’. Dit landelijke programma wil ervoor zorgen dat de belangen van het kind altijd voorop staan door de jeugdbeschermingsketen voor kinderen en gezinnen merkbaar en meetbaar te verbeteren en effectiever te maken. Dit gedachtegoed gaat hand in hand met de ontwikkelingen die bij Samen Veilig Midden-Nederland al langer gaande zijn in het kader van de Veranderagenda en ons recent in gang gezette Koersprogramma. Paul: “Mijn ambitie op de langere termijn is dat de jeugdbeschermingsketen erin slaagt de cliënt eigenaar te maken van zijn of haar eigen dossier. Dat doet in mijn ogen iets met de samenwerkingsdynamiek en dus ook met de gelijkwaardigheid die het Actieplan Verbetering Feitenonderzoek en wij met ons Koersprogramma nastreven.”