|BLOG| Niet lullen, maar luisteren

Maak kennis met Willem*. Ik sprak hem voor het eerst face-to-face op de dag na zijn 18e verjaardag. Hij had al jarenlang hulp gehad vanuit de jeugdbescherming. Na meerdere opnames woonde hij inmiddels bij zijn vader en nu viel hij onder de jeugdreclassering.

Praten omdat het moet
Na onze start eind juli raakte Willem bij nóg twee incidenten betrokken. Willem is het zat om steeds maar weer met iedereen te moeten praten, maar hij weet ook dat het ‘moet’. Sinds kort moest hij dat weer met ACT-Jeugd en af en toe ook met mij. Ons gesprek van afgelopen vrijdag duurde niet zo heel lang. Ik had nog een andere afspraak staan. Maar aan het eind zegt hij: “Ik heb nog nooit zoveel over mezelf verteld zonder dat de ander het steeds verdraaide.” En dat verbaasde me, want in mijn vragen spaarde ik hem zeker niet. Sterker nog: ik daagde hem uit om steeds dieper in zichzelf te kijken. Recht op de man af.

Praten omdat het mag
Willem praat. Hij vertelt over zichzelf en over waarom het steeds mis gaat. Dat hij op die momenten steeds gestraft wordt, terwijl hij niet kán leveren wat ‘men’ van hem verwacht.

Ik luister en vraag, ben af en toe stil. Ik weeg zijn woorden en zijn mimiek.

Ik zie, wanneer hij iets vertelt dat hij lang stil heeft gehouden. Omdat het zijn geheim was, of omdat men hem nooit geloofde. En als hij ongeveer tegelijk met mij het pand verlaat en op z’n fiets stapt, zie ik dat hij iets rechter op loopt en met een lichtere tred dan toen hij aankwam.

Dit zijn die bijzondere momenten. In mijn werk heb ik van tijd tot tijd een gesprek met een jongere, waarin ineens het kwartje valt. Waarin hij of zij voelt: ‘Ik word serieus genomen’ en ineens begrijpt: ‘Ik bepaal zélf mijn toekomst.’ Willem voelt zich gehoord. Omdat ik heb geluisterd, en niet geoordeeld.

Praten omdat?
Regelmatig hoor ik bevlogen collega’s roepen, dat ze veel vaker bij gezinnen en kinderen aan de keukentafel willen zitten om met ze te praten. En ik denk dan: “Wie heeft dat nodig? Jij of de cliënt?”

Begin nou eerst eens met luisteren.

Niet alleen horen wat iemand zegt, maar actief luisteren. Met je mond dicht en zonder te oordelen. Ga er niet bij voorbaat van uit dat je het beter weet, puur omdat je ervoor hebt geleerd. Luister naar het verhaal. En doe wat helpt, in plaats van wat hoort.

Luisteren. Omdat het helpt
Wijlen staatssecretaris en wethouder Jan Schaefer zei ooit: “In gelul kun je niet wonen.”

Kortom: laten we stoppen met onszelf belangrijk vinden en maken. Het draait om de cliënt.

Laat die bepalen wanneer het onze tijd is om iets te zeggen. En als die tijd komt, spreek dan met je hart. Ook als je daarmee keihard de spijker op z’n kop en de ouders op de vingers slaat.
Willem moet binnenkort voor de rechter komen. Mijn advies is, dat ik hem nog twee jaar blijf ondersteunen, terwijl hijzelf, zijn ouders, ACT en anderen keihard aan de bak moeten.
Omdat het Willem helpt, houd ik een oogje in het zeil. En als dat nodig is, luister ik weer even naar hem. Er wordt tenslotte al genoeg tegen hem aan geluld.

Tamme Bergsma
jeugdbeschermer

* de naam Willem is vanwege de privacy aangepast.